Eind juni is het wetsvoorstel Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) ingediend. Met deze wet kunnen gemeenten wijken aanwijzen die de komende tijd van aardgas overstappen op duurzame energie. Ook is het een belangrijk instrument voor gemeenten om te voorkomen dat (een deel van) het gasnet, tegen hoge maatschappelijke kosten, in stand moet worden gehouden voor een klein aantal mensen. Door dit wetsvoorstel zijn gemeenten verplicht om iedere vijf jaar een warmteprogramma op te stellen waarin wordt beschreven in welke wijken zij de komende tijd aan de slag gaat met verduurzaming of het aardgasvrij maken. Dit biedt bewoners en andere betrokkenen duidelijkheid en handelingsperspectief.
Wijk voor wijk
De Wgiw geeft gemeenten de mogelijkheid om lokale regels te maken om de overgang van aardgas naar duurzame vormen van energie uit te voeren. Het grootste deel van de gebouwen in Nederland worden nu nog door middel van aardgas verwarmd. Om de internationale klimaatdoelen van 2015 te halen moet het gebruik van aardgas vervangen worden door duurzame vormen van energie, zoals zonnepanelen, groen gas, en geothermie. Deze vervanging verbetert ook het comfort en klimaat in gebouwen en gaat armoede door hoge energiekosten tegen. Een manier voor gemeenten om de overgang te regelen is door wijk voor wijk aan de slag te gaan. Samen met bewoners en eigenaars van gebouwen kijken gemeenten welke andere vormen van energie het beste in een wijk past en wanneer woningen en gebouwen niet meer door aardgas worden verwarmd.
Uit proeven komt naar voren dat gemeenten meer wettelijke mogelijkheden nodig hebben om de overgang van aardgas naar duurzame vormen van energie in een wijk goed en betaalbaar te laten verlopen. Voor deze wettelijke mogelijkheden zijn enkele aanpassingen van de Omgevingswet en de Gaswet nodig.
Zorgvuldig proces
Gemeenten moeten samen met bewoners en gebouweigenaren een zorgvuldig proces doorlopen waarin een afweging wordt gemaakt over wat per wijk het beste warmte-alternatief is en wanneer de woningen en gebouwen niet langer met aardgas worden verwarmd. Wat die beste oplossing is, zal namelijk per wijk verschillen. Gemeenten kunnen met dit wetsvoorstel uiteindelijk wijken aanwijzen die overgaan op een duurzaam alternatief ter vervanging van aardgas. Het warmteprogramma, uitvoeringsplan en het wijzigen van het omgevingsplan zijn hierin noodzakelijke stappen. Bij het wijzigen van het omgevingsplan moet een meerderheid van de gemeenteraad instemmen. Voor die wijken bepaalt de gemeente in het omgevingsplan dat op een bepaald moment niet langer meer gebruik gemaakt mag worden van fossiele brandstoffen en dat op dat moment het transport van aardgas wordt beëindigd. In plaats daarvan komt in die aangewezen wijk een alternatieve energievoorziening met duurzame energie. Bewoners en gebouweigenaren houden altijd nog de optie om zelf te bepalen hoe zij de warmte in hun huis op een duurzame manier regelen. De gemeente Rotterdam is in meerdere wijken al bezig deze aardgasvrij te maken.
